گرایش کرد‌ها به سمت توافق با دولت سوریه؛ دلایل و زمینه‌ها

پایگاه رهنما :

پس از نشست موفقیت آمیز سوچی طی هفته گذشته درباره توافق میان دولت‌های ایران، ترکیه و روسیه درمورد افزایش همکاری‌ها در سوریه و تأکید بر حفظ تمامیت ارضی و خروج نیروهای آمریکایی از این کشور، امروز بیانیه‌ای از سوی نیروهای سوریه دموکراتیک (قسد) که اکثریت آن را شبه نظامیان کرد یگان‌های مدافع خلق (ypg) تشکیل می‌دهند انتشار یافت که از آمادگی این نیرو برای مذاکره با ترکیه و دمشق و پذیرش ایجاد منطقه "امن" تحت نظارت جامعه بین‌المللی خبر می‌دهد. اما به طور همزمان با آگاهی واشنگتن از تصمیم سران نظامی و سیاسی کرد سوری برای مذاکره با دولت مرکزی، ژنرال پل لاکامرا، فرمانده نیروهای ائتلاف ضد داعش در اظهاراتی تهدید کرد در صورتی که نیروهای سوریه دموکراتیک با دولت سوریه یا روسیه هم پیمان شوند آمریکا نیز تمامی کمک‌های نظامی و تسلیحاتی خود به این گروه را قطع خواهد کرد.

واقعیت آن است که طی یک ماه اخیر و با اعلام ترامپ مبنی بر خروج سریع نیروهای نظامی آمریکایی از سوریه و افزایش تحرکات نظامی ترکیه در مرزهای شمالی سوریه، کردها که مهمترین متحد و اهرم حضور و نفوذ آمریکا در مسئله بحران سوریه محسوب می‌شوند نسبت به آینده تحولات نگران و درباره تداوم وجود چتر حمایتی واشنگتن در برابر احتمال تهاجم ترکیه دچار تردید شده‌اند. در واقع کردها تصمیم آمریکا را خیانت و پشت کردن این کشور به وعده‌های گذشته در مورد پشتیبانی از تشکیل منطقه خودگردان در شمال سوریه دانسته و امکان قربانی شدن خود در آینده معادلات سوریه و منطقه‌ محتمل می‌بینند. این امر موجب شده است تا مقامات آمریکایی ضمن تهدید به قطع حمایت‌های نظامی از خروج تدریجی و تضمین تداوم حمایت از کردها در آینده خبر دهند چنانکه جیمز جفری نماینده کاخ سفید در موضوع سوریه روز گذشته در کنفرانس امنیتی مونیخ اعلام کرد: ما باز هم به هم‌پیمانانمان می‌گوئیم که عقب‌نشینی از سوریه ناگهانی و سریع نخواهد بود بلکه به تدریج و گام به گام صورت خواهد گرفت.

اما با وجود این تهدیدات و دلگرمی دادن‌های آمریکا برای باز داشتن کردها از مذاکره و دست یافتن به توافق با دولت مرکزی دلایل متعددی را می توان به عنوان مبنای تصمیم راهبردی کردها برای حفظ امنیت مناطق تحت کنترل خود و حذف نشدن از آینده معادلات سوریه را در نظر گرفت.

نخستین و مهمترین موضوعی که کردها در واقعیت جدید سوریه و منطقه با آن رو به رو هستند تصمیم آمریکا برای کاستن از بار هزینه و مسئولیت‌های دفاعی خود نسبت به متحدین در سراسر جهان و بویژه غرب آسیا می‌باشد. در این زمینه پرسش اساسی برای کردها آن است که در آینده پس از خروج گریزناپذیر نیروهای آمریکایی از سوریه، آیا حمایت‌های نظامی ناچیز واشنگتن قادر است امنیت مناطق کردی سوریه را نسبت به تهدید همیشگی همسایه شمالی در امان نگه دارد؟ به طور حتم پاسخ این پرسش منفی است و تا زمانی که ترکیه به مناطق شمالی سوریه به عنوان یک تهدید برای امنیت ملی خود می‌نگرد سایه تهاجم نظامی آنکارا بر این مناطق وجود خواهد داشت.

اما بعد دیگر زمینه‌ساز گرایش کردها به سمت مذاکره با دولت مرکزی به ماهیت مسلح شدن کردهای سوریه بازمی‌گردد. با آغاز بحران سوریه و توافق اولیه میان دولت مرکزی و کردها در اوت 2012، مسئولیت تأمین امنیت شهرها و روستاهای مناطق شمالی به نیروهای داوطلب کرد اعطا شد و در مراحل بعد بحران که سایه تهدید داعش به مرزهای مناطق کردنشین در استان‌های حسکه، رقه و حلب بیشتر شد و محاصره کوبانی توسط داعش در سپتامبر 2014 شکل گرفت نیاز کردها برای تجهیز بیشتر به سلاح (از جمله دستیابی به سلاح‌های نیمه سنگین) بیشتر احساس شد.

با این حال تلاش امریکا برای نقش آفرینی مستقیم در سوریه در اواخر دوران ریاست جمهوری اوباما در سال 2016 به بهانه مبارزه با داعش نیاز متقابل به همکاری را میان واشنگتن وکردهای سوریه بوجود آورد تا کردها در ازای دریافت‌های حمایت‌های نظامی و لجستیکی نقش پیاده‌نظام آمریکا در سوریه را ایفا کنند. این موضوع خود تهدید دیگری برای کردهای سوریه بوجود آورد و آن افزایش نگرانی‌های ترکیه از سیاست‌های واشنگتن در سوریه بود تا جایی که ترکیه طی دومرحله عملیات مستقیم نظامی در سال‌های 2016 و 2018 کارزار جنگی علیه بخش‌هایی از مناطق تحت اختیار کردها در شرق فرات و عفرین را کلید زد.

امروزه اما عملاً تهدید داعش کاملاً رفع شده و این گروه تروریستی نفس های آخر خود را می‌کشد و تهدیدی علیه مناطق کردی محسوب نمی‌شود. همچنین جنگ سوریه نیز در حال فروکش کردن و این کشور در شرایط بازیابی ثبات پیش می‌رود که این امر نهایتاً با تکمیل فرآیند سیاسی لزوم خلع سلاح تمامی معارضین برای تثبیت حاکمیت دولت مرکزی را پیش می‌آورد که طبیعتاً کردهای سوریه می‌توانند در فرآیند مذاکرات سیاسی در مورد نحوه تأمین امنیت مناطق خود و آینده نیروهای نظامی کرد با دولت مرکزی گفتگو کنند. از طرف دیگر به نظر می‌رسد که صدور بیانیه کردها دقیقاً چند روز پس از برگزاری نشست سوچی 4 حاکی از رفع تهدیدات ترکیه در صورت تعامل با دمشق می‌باشد. لذا در این شرایط می‌توان گفت فراهم شدن زمینه‌های همکاری کردها و دولت سوریه اهرم فشار آمریکا علیه کردها یعنی قطع کمک‌های تسلیحاتی را بی اثر کرده است.